Στόχοι: Στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές την έννοια του λαϊκού θεάτρου και να γνωρίσουν διάφορες μορφές του, ούτως ώστε:
α) να είναι σε θέση να τις αναγνωρίζουν και να τις ερμηνεύουν
β) να αποτελέσουν οι μορφές αυτές αφετηρίες έμπνευσης που θα χρησιμοποιηθούν σε διάφορες θεατρικές δημιουργίες και τέχνες του θεάματος γενικότερα.

Μαθησιακά Αποτελέσματα: Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές γνωρίζουν σε βάθος την έννοια και το περιεχόμενο του Λαϊκού Θεάτρου. Έρχονται σε επαφή με τις διάφορες μορφές του σε
δυτικές και μη δυτικές κοινωνίες συνοπτικά και αναλυτικότερα με μορφές του στην Ελλάδα. Αναπτύσσουν
την κριτική σκέψη και τον προβληματισμό τους μέσω της επαφής τους με τα κυριότερα θεωρητικά
κείμενα του θεατρικού αυτού είδους. Ανακαλύπτοντας την ποικιλία και τη δημιουργικότητα του Λαϊκού Θεάτρου, μαθαίνουν να σέβονται την ετερότητα, τη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα, να
εκτιμούν τις υποτιμημένες μορφές τέχνης, όπως το Λαϊκό Θέατρο, και να τις αντιμετωπίζουν ισότιμα με τις άλλες. Ανακαλύπτουν τη σύνδεση του Λαϊκού Θεάτρου με την σύγχρονη θεατρική πράξη, την εκπαιδευτική διαδικασία και την κοινωνική δράση. Η επαφή τους με αυτήν την θεατρική μορφή λειτουργεί ως αφετηρία έμπνευσης για εφαρμογές εκ μέρους τους σε θεατρικές δημιουργίες και τέχνες του θεάματος γενικότερα, στην εκπαιδευτική-μαθησιακή διαδικασία και σε κοινωνικές δράσεις.
 

●    Αυτόνομη εργασία.
●    Ομαδική εργασία.

●    Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών. Σχεδιασμός νέων έργων.

●    Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα.
●    Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον.
●    Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου.

●    Άσκηση κριτικής σκέψης.
●    Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
 

Στο μάθημα αρχικά αναλύεται η έννοια του Λαϊκού Θεάτρου. Στη συνέχεια παρουσιάζονται επιλεγμένα
παραδείγματα από τα γνωστότερα στον κόσμο είδη του, στην Ελλάδα και την Ανατολή. Τέλος, εξετάζονται αναλυτικότερα οι ελληνικές μορφές Λαϊκού Θεάτρου, ο «Καραγκιόζης» (Θέατρο Σκιών), ο «Φασουλής»
(Κουκλοθέατρο) και οι ζακυνθινές Ομιλίες. Συζητούνται ζητήματα σχετικά με την ταυτότητα των δημιουργών αλλά και των πρωταγωνιστών (σημειολογία των ονομάτων τους, κοινωνικό φύλο, συγγενικές σχέσεις,
εθνοτικές και εθνικές απεικονίσεις τους). Επίσης, εξετάζονται: η παράσταση του Λαϊκού Θεάτρου ως ακουστική και οπτική επιτέλεση, η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο Λαϊκό Θέατρο και το κοινό του, οι
κοινωνικές, ηλικιακές και κατά φύλα διαφοροποιήσεις του κοινού, ο ανταγωνισμός ή η συμβίωση του λαϊκού θεάτρου με τα άλλα θεάματα (θέατρο και κινηματογράφος).

ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.    Η έννοια και τα χαρακτηριστικά του Λαϊκού Θεάτρου Μορφές Λαϊκού Θεάτρου
●    Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Πατάκης, Αθήνα 1989
●    Πούχνερ Βάλτερ, «Θεωρία του Λαϊκού Θεάτρου. Κριτικές παρατηρήσεις στο γενετικό κώδικα της θεατρικής συμπεριφοράς του ανθρώπου», Λαογραφία (Παράρτημα 9), Αθήνα 1985
2.    Το Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα.
Η μελέτη του από τη Λαογραφία, τη Θεατρολογία και την Κοινωνική Ανθρωπολογία Κυριακίδη Νέστορος
●    Colleyn    Jean – Paul, Στοιχεία κοινωνικής και πολιτισμικής ανθρωπολογίας.Μτφρ. Μαρία Κουμπούρα, Πλέθρον, 2005
●    Κακούρη Κατερίνα, Προαισθητικές μορφές θεάτρου, Εστία, Αθήνα 1998
●    Κακούρη Κατερίνα, Προϊστορία του θεάτρου. Από τη σκοπιά της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Υπουργείον Πολιτισμού και Επιστημών, Αθήνα 1974
●    Κυριακίδου-Νέστορος Άλκη, Η θεωρία της ελληνικής Λαογραφίας. Κριτική ανάλυση, ίδρυμα Μωραϊτη, Βιβλιοθήκη Γενικής Παιδεία, Αθήνα 2007.
●    Laburthe-Tolra Ph. και Warnier J.P., Εθνολογία-Ανθρωπολογία, Κριτική, Αθήνα 2003
●    Μπάρμπα Εουτζένιο- Σαβαρέζε Νικόλα, Η μυστική τέχνη του ηθοποιού-αρχές θεατρικής

ανθρωπολογίας, εκδ. Κοάν , 2008
●    Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Πατάκης, Αθήνα 1989
●    Πούχνερ Βάλτερ, «Θεωρία του Λαϊκού Θεάτρου. Κριτικές παρατηρήσεις στο γενετικό κώδικα της θεατρικής συμπεριφοράς του ανθρώπου», Λαογραφία (Παράρτημα 9), Αθήνα 1985
3.    Commedia dell’ Arte
●    Σπυριδοπούλου, Μαρία, «Το λαϊκό θέατρο στην Ιταλία: Κομέντια ντελ Άρτε». Στο Ταμπάκη, Ά., Σπυριδοπούλου, Μ., Αλτουβά, Α. Ιστορία και δραματολογία ευρωπαϊκού θεάτρου, κεφ. 3. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, 2015.
Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/2930
4.    Οι ζακυνθινές Ομιλίες.
Οι επιδράσεις (Κρητικό Θέατρο, Commedia Dell’ Arte, το λαϊκό υπόβαθρο)
●    Εφημ. «Η Αυγή», Ζακυνθινές Ομιλίες. Λαϊκό Θέατρο του δρόμου από τον 17ο αιώνα μέχρι σήμερα. Κυριακή 17.3.2013.
●    Πορφύρης Κώστας, «Ζακυνθινές Ομιλίες. Μια μορφή Λαϊκού Θεάτρου. Θέατρο (14), 1964, σελ. 24-27
●    Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Πατάκης, Αθήνα 1989
●    Πούχνερ Βάλτερ, «Το κονταροκτύπημα στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Από το πολεμικό αγώνισμα στη θεατρική παράσταση». Στο Πούχνερ Βάλτερ, Βαλκανική Θεατρολογία. Δέκα μελετήματα για το θέατρο στην Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1994, σελ. 103-150.
5.    Τα κείμενα των Ομιλιών. Οι Ομιλίες σήμερα
«Ο Χάσης» του Δημητρίου Γουζέλη
●    Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Πατάκης, Αθήνα 1989
●    Εφημ. «Η Αυγή», Ζακυνθινές Ομιλίες. Λαϊκό Θέατρο του δρόμου από τον 17ο αιώνα μέχρι σήμερα. Κυριακή 17.3.2013.
●    Γουζέλης Δημήτριος, Ο Χάσης (Το τζάκωμα και το φτιάσιμον). Κριτική έκδοση Συνοδινός Ζήσιμος, Ωκεανίδα Αθήνα 1997.
●    Παπαϊωάννου Λάκης, «“Το τζάκωμα και το φτιάσιμον”». Ο Δημήτριος Γουζέλης και τα κωμικά του Χάση”, Θέατρο 61/63 (1978), σελ. 90-94.
6.    Το λαϊκό κουκλοθέατρο.
Το λαϊκό κουκλοθέατρο στην Ευρώπη. Ο ρόλος του, τα κοινά χαρακτηριστικά των ηρώων και τα θεματολογικά μοτίβα
●    Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Πατάκης, Αθήνα 1989
●    Πούχνερ Βάλτερ, «Το λαϊκό παραδοσιακό κουκλοθέατρο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη». Στο Πούχνερ Βάλτερ, Βαλκανική Θεατρολογία. Δέκα μελετήματα για το θέατρο στην Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1994, σελ. 305-310.
7.    Το λαϊκό κουκλοθέατρο στην Ελλάδα (προέλευση, ήρωες, ρεπερτόριο, ονομασία, κοινό, κουκλοπαίκτες)
●    Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (2009). «Παραστάσεις και αναπαραστάσεις από το κουκλοθέατρο στην Ελλάδα (1870-1950)», στο Επιστημονική Επιθεώρηση Τεχνών του Θεάματος, 1, 2009, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου: 337-360.
●    Μαγουλιώτης, Απόστολος (2012). Ιστορία του Νεοελληνικού κουκλοθεάτρου (1870-1938). Αθήνα: Παπαζήσης
●    Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Πατάκης, Αθήνα 1989
●    Τσοκόπουλος Γ. Β. , “Ο Φασουλής”, Παρνασσός, ΙΕ΄, 1892, σελ. 213-217.
8.    Το λαϊκό κουκλοθέατρο στην Ανατολή.

(Βιετνάμ)
Πασχάλη Μαρία, «Βιετνάμ. Το κουκλοθέατρο του νερού». Εφημ. Η Καθημερινή, Κυριακή 14/11/2008
9.    Το θέατρο σκιών. Το θέατρο σκιών στην Ανατολή. Το θέατρο σκιών της Ταϋλάνδης NangTalung
●    Hemmet Christine, «Ένα ζωντανό θέατρο σκιών: το nangtalung, έκφραση της αγροτικής καθημερινής ζωής στη Νότια Ταϋλάνδη». Στο Δαμιανάκος Στάθης, Θέατρο Σκιών. Παράδοση και νεωτερικότητα, Πλέθρον, Αθήνα 1993, σελ. 21-48.
10.    Το θέατρο σκιών στην οθωμανική αυτοκρατορία
●    Δαμιανάκος Στάθης, Θέατρο Σκιών. Παράδοση και νεωτερικότητα, Πλέθρον, Αθήνα 1993
●    Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Πατάκης, Αθήνα 1989
11.    Το θέατρο σκιών στον ελλαδικό χώρο μέχρι το τέλος του 19ου αι. Ο «εξελληνισμός» και η ακμή του.
Το ζήτημα της εθνικής ταυτότητας του ελληνικού θεάτρου σκιών .
●    Δαμιανάκος Στάθης, Θέατρο Σκιών. Παράδοση και νεωτερικότητα, Πλέθρον, Αθήνα 1993
●    Ιερωνυμίδης Μιχάλης, Ο Αθηναϊκός Καραγκιόζης του Αντώνη Μόλλα. Gutenberg, Αθήνα 2003
●    Καΐμης, Ιούλιος. Καραγκιόζης : Ή η αρχαία κωμωδία στην ψυχή του θεάτρου σκιών. Μτφρ. Κώστας Μέκκας, Τάκης Μήλιας · εικονογράφηση Κλάους Φρισλάντερ., Γαβριηλίδης, Αθήνα 1990.
●    Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Πατάκης, Αθήνα 1989
12.    Η παράσταση: το ρεπερτόριο, τα «κείμενα», οι ήρωες, το κοινό, οι φιγούρες, τα σκηνικά, οι ρεκλάμες, η μουσική. Οι καραγκιοζοπαίκτες.
●    Ιωάννου Γιώργος (επιμ.), Ο Καραγκιόζης, τομ. Α΄, Β΄. Γ΄ και Δ΄, Ερμής, Αθήνα 1971
13.    Σχέσεις του Θεάτρου Σκιών με το έμψυχο Θέατρο
Εκπαιδευτικές εφαρμογές του ελληνικού θεάτρου σκιών.
●    Βελιώτη-Γεωργοπούλου Μαρία, Η Μαγεία του Καραγκιόζη. Θέατρο Σκιών «Τα ΩρέαΒάτηκα», Εκπαιδευτικό φυλλάδιο της έκθεσης «Καραγκιόζης. Η μαγεία του θεάτρου σκιών στην Ελλάδα» Νεάπολη Βοιών. Σπάρτη: Νομικό Πρόσωπο Κοινωνικής Προστασίας & Αλληλεγγύης 3 Πολιτισμού & Αθλητισμού Δήμου Μονεμβασίας- Εκδόσεις ΙΔΙΟΜΟΡΦή, 2015.
●    Πρακτικά του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου Ελληνικό θέατρο σκιών – ΄Αυλη πολιτιστική κληρονομιά (Αθήνα, 27-29 Νοεμβρίου 2015), Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών Γρανάδας (υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO), 2016, σελ. 259-400.
 

Δραστηριότητα

Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου

Διαλέξεις

20

Μελέτη και ανάλυση βιβλιογραφίας

10

Εκπαιδευτικές επισκέψεις

10

Αυτοτελής μελέτη

50

Σύνολο Μαθήματος 

100

Μέθοδοι αξιολόγησης:
●    Γραπτή τελική εξέταση: επιλογή ερωτήσεων ανάπτυξης (80%)
●    Προαιρετικές προφορικές και γραπτές εργασίες κατά τη διάρκεια των μαθημάτων (20%)
ή
●    Υποχρεωτική γραπτή εργασία και παρουσίασή της στην τάξη    για τους φοιτητές που αδυνατούν να παρακολουθήσουν το μάθημα (20%
 

•    Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (2009). «Παραστάσεις και αναπαραστάσεις από το κουκλοθέατρο στην Ελλάδα (1870-1950)», στο Επιστημονική Επιθεώρηση Τεχνών του Θεάματος, 1, 2009, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου: 337-360.
•    Βελιώτη-Γεωργοπούλου Μαρία, Η Μαγεία του Καραγκιόζη. Θέατρο Σκιών «Τα ΩρέαΒάτηκα», Εκπαιδευτικό φυλλάδιο της έκθεσης «Καραγκιόζης. Η μαγεία του θεάτρου σκιών στην Ελλάδα» Νεάπολη Βοιών. Σπάρτη: Νομικό Πρόσωπο Κοινωνικής Προστασίας & Αλληλεγγύης 3 Πολιτισμού & Αθλητισμού Δήμου Μονεμβασίας- Εκδόσεις ΙΔΙΟΜΟΡΦή, 2015.
•    BergsonHenri, Το γέλιο. Δοκίμιο για τη σημασία του κωμικού, Εξάντας-Νήματα, Αθήνα 1998
•    Colleyn    Jean – Paul, Στοιχεία κοινωνικής και πολιτισμικής ανθρωπολογίας.Μτφρ.    Μαρία Κουμπούρα, Πλέθρον, 2005
•    Γουζέλης Δημήτριος, Ο Χάσης (Το τζάκωμα και το φτιάσιμον). Κριτική έκδοση Συνοδινός Ζήσιμος, Ωκεανίδα Αθήνα 1997.
•    Δαμιανάκος Στάθης, Θέατρο Σκιών. Παράδοση και νεωτερικότητα, Πλέθρον, Αθήνα 1993
•    Δημητρίου Σωτήρης, Η πολιτική διάσταση της Τέχνης. Μια ανθρωπολογική προσέγγιση, Σαββάλας, Αθήνα 2009
•    Εφημ. «Η Αυγή», Ζακυνθινέςς Ομιλίες. Λαϊκό Θέατρο του δρόμου από τον 17ο αιώνα μέχρι σήμερα. Κυριακή 17.3.2013.
•    ΙερωνυμίδηςΜιχάλης, Ο Αθηναϊκός Καραγκιόζης του Αντώνη Μόλλα. Gutenberg, Αθήνα 2003
•    Ιωάννου Γιώργος (επιμ.), Ο Καραγκιόζης, τομ. Α΄, Β΄. Γ΄ και Δ΄, Ερμής, Αθήνα 1971
•    Καΐμης, Ιούλιος. Καραγκιόζης : Ή η αρχαία κωμωδία στην ψυχή του θεάτρου σκιών. Μτφρ. Κώστας Μέκκας, Τάκης Μήλιας · εικονογράφηση Κλάους Φρισλάντερ., Γαβριηλίδης, Αθήνα 1990.
•    Κακούρη Κατερίνα, Προαισθητικές μορφές θεάτρου, Εστία, Αθήνα 1998
•    Κακούρη Κατερίνα, Προϊστορία του θεάτρου. Από τη σκοπιά της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Υπουργείον Πολιτισμού και Επιστημών, Αθήνα 1974
•    Κιουτσάκης Γιάννης, Καρναβάλι και Καραγκιόζης, Κέδρος 1995.
•    Κυριακίδου-Νέστορος Άλκη, Η θεωρία της ελληνικής Λαογραφίας. Κριτική ανάλυση, ϊδρυμαΜωραϊτη, Βιβλιοθήκη Γενικής Παιδεία, Αθήνα 2007.
•    Laburthe-TolraPh. και Warnier J.P., Εθνολογία-Ανθρωπολογία, Κριτική, Αθήνα 2003
•    Μαγουλιώτης, Απόστολος (2012). Ιστορία του Νεοελληνικού κουκλοθεάτρου (1870-1938). Αθήνα: Παπαζήσης
•    Meschke Mikael, Το θέατρο στ’ ακροδάχτυλα, Τυπωθήτω-Γ. Δαρδανός, Αθήνα 2004
•    Μπάρμπα Εουτζένιο- Σαβαρέζε Νικόλα, Η μυστική τέχνη του ηθοποιού-αρχές θεατρικής ανθρωπολογίας,

εκδ. Κοάν , 2008
•    Μπάρμπα Εουτζένιο, Το χάρτινο κανό. Ένας οδηγός προς τη Θεατρική Ανθρωπολογία, Δωδώνη, 2008
•    Παπαϊωάννου Λάκης, «“Το τζάκωμα και το φτιάσιμον”». Ο Δημήτριος Γουζέλης και τα κωμικά του Χάση”, Θέατρο 61/63 (1978), σελ. 90-94.
•    Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Πατάκης, Αθήνα 1989
•    Πούχνερ Βάλτερ, «Θεωρία του Λαϊκού Θεάτρου. Κριτικές παρατηρήσεις στο γενετικό κώδικα της θεατρικής συμπεριφοράς του ανθρώπου», Λαογραφία (Παράρτημα 9), Αθήνα 1985
•    Πούχνερ Βάλτερ, Βαλκανική Θεατρολογία. Δέκα μελετήματα για το θέατρο στην Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1994
•    Πρακτικά του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου Ελληνικό θέατρο σκιών – ΄Αυλη πολιτιστική κληρονομιά (Αθήνα, 27-29 Νοεμβρίου 2015), Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών Γρανάδας (υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO), 2016, σελ. 259-400.
•    Σπυριδοπούλου, Μαρία, «Το λαϊκό θέατρο στην Ιταλία: Κομέντια ντελ Άρτε». Στο Ταμπάκη, Ά., Σπυριδοπούλου, Μ., Αλτουβά, Α. Ιστορία και δραματολογία ευρωπαϊκού θεάτρου, κεφ. 3. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, 2015.
•    Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/2930
•    Τσοκόπουλος Γ. Β. , “Ο Φασουλής”, Παρνασσός, ΙΕ΄, 1892, σελ. 213-217.
 

Εδώ βάζουμε το περιεχόμενο που έχουμε αντιγράψει